Văn hóa kết nối cộng đồng ở lễ hội kết bạn của người Mạ

Trong giao tiếp và cuộc sống hàng ngày của mỗi con người, việc giao lưu, kết bạn dường như luôn hiện diện như một hoạt động sinh hoạt không thể thiếu ở nhiều môi trường khác nhau. Ở một số nơi, việc kết bạn còn trở thành lễ hội truyền thống của một số dân tộc với mục đích kết nối nhiều cộng đồng cư dân với nhau. Trong phong tục tập quán của người Mạ tại vùng Tây Nguyên, hàng năm họ thường tổ chức lễ hội kết bạn giữa những gia đình lân cận với thời gian kéo dài suốt 3 ngày 3 đêm để truyền bá những văn hóa truyền thống lịch sử và kết nối chặt chẽ hơn giữa các thế hệ gia đình với nhau.

Cộng đồng dân tộc Mạ tại Việt Nam

Dân tộc Mạ là một dân tộc bản địa cư trú lâu đời ở khu vực Nam Tây Nguyên. Hiện dân số người Mạ có gần 33 nghìn người. Họ tập trung ở tỉnh Lâm Đồng và một số ít ở tỉnh Bình Phước. Ngoài tộc danh thống nhất là Mạ, họ còn được gọi là Châu Mạ, Chô Mạ, Chê Mạ. Cộng đồng người Mạ trong quá trình tồn tại và phát triển của mình đã phân định thành một số nhóm địa phương.

Người Mạ sinh sống tập trung theo từng làng
Người Mạ sinh sống tập trung theo từng làng

Cũng giống như các tộc người sinh sống ở cao nguyên Tây Nguyên hùng vĩ, người Mạ sinh sống tập trung theo từng làng gọi là Bon. Trước đây, mỗi Bon có từ 5-10 nhà sàn dài. Đây là nơi cứ trú của gia đình lớn hay nhiều gia đình nhỏ có cùng quan hệ huyết thống. Mỗi gia đình đều có kho lúa và bếp ăn riêng. Tuy nhiên cuộc sống ngày nay đã có nhiều thay đổi. Qua đó, những ngôi nhà sàn dài hiện nay đã không còn nhiều. Chúng được thay vào đó là những ngôi nhà sàn ngắn dành cho các gia đình nhỏ. Cũng như các dân tộc ở Tây Nguyên, người Mạ có nét bản sắc riêng. Chúng được thể hiện trước hết ở các bộ trang phục truyền thống dệt bằng vải thổ cẩm.

Nét đặc sắc trong lễ hội kết bạn của người Mạ

Lễ hội kết bạn là một hoạt động tín ngưỡng dân gian. Nó mang tính nhân văn sâu sắc của đồng bào các dân tộc trên đại ngàn Tây Nguyên nói chung và đồng bào dân tộc Mạ ở Lâm Đồng nói riêng. Lễ hội được diễn ra trên một bãi đất rộng. Lễ hội kết bạn điển hình giữa gia đình ông Điểu Dố ở buôn Brun với gia đình ông K’Banh ở buôn Go, xã Tiên Hoàng, huyện Cát Tiên (Lâm Đồng) cũng đã từng thu hút sự tham dự của đông đảo du khách.

Lễ hội kết bạn của người Mạ được tổ chức trong 3 ngày 3 đêm
Lễ hội kết bạn của người Mạ được tổ chức trong 3 ngày 3 đêm

Bắt đầu là lễ đón bạn với nghi thức đội cồng chiêng. Đội cồng chiêng đến từ hai buôn cùng dân làng kết lại thành một vòng tròn lớn. Sau bản đồng la, những người già buôn Brun mang rượu cần sang mời người già buôn Go. Khi màn đêm buông xuống, mọi người cùng đốt lửa cạnh cây nêu. Họ sẽ vây quanh để múa hát, tiếp tục chơi đồng la.

Lễ hội kết bạn được tổ chức trong 3 ngày 3 đêm. Trong thời gian này, người Mạ kể lại cho con cháu nghe về những anh hùng huyền thoại, những nghệ nhân đánh cồng chiêng, những luật tục được truyền miệng bằng ca dao dân ca. Họ sẽ làm nhiều món ăn truyền thống để đãi khách như bánh bột gạo nếp rang, thịt trâu nướng, thịt lợn nướng… Giữa đại ngàn mênh mông, các thần linh sẽ được chứng kiến con người mở hội kết bạn. Đó là một tình bạn thiêng liêng. Nó cũng đại diện cho nét văn hóa đặc sắc của tộc người Mạ.