Táo bón có thể xảy ra ở hầu hết mọi lứa tuổi, nhưng nó phổ biến nhất là ở người cao tuổi, với tỷ lệ phổ biến ước tính lên đến 28-50% ở những người trên 60 tuổi. Táo bón gây khó khăn đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, chán ăn, sút cân, ảnh hưởng đến sức khỏe. Táo bón tuy không phải là một trong những nguyên nhân gây tử vong nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm sau này. Cùng tìm giải pháp giúp cho người cao tuổi phòng tránh nguy cơ mắc bệnh táo bón.
Theo cục thông kế tại Việt Nam, các bệnh về đường tiêu hóa luôn đứng hàng đầu và có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, căn bệnh này thường bị bỏ qua và ít được quan tâm. Bệnh táo bón tuy không nguy hiểm đến tính mạng của con người nhưng nó gây bất tiện cho cuộc sống hàng ngày và cũng có thể là một trong những biểu hiện của các bệnh nền khác (như viêm đại tràng, bệnh celiac và viêm bàng quang). Cùng vnteen.com tìm hiểu thêm bài viết dưới đây nhé!
Mục lục
Sơ lược về bệnh táo bón
Táo bón được biết đến là hiện tượng đi tiêu không hết, số lần đi ít hơn bình thường, khó khăn do tình trạng đi tiêu kéo dài mà không có bất thường trong giải phẫu học hoặc sinh hóa. Ngoài ra, người bệnh thường cảm thấy đau tức bụng, muốn đi đại tiện nhưng do sự co thắt trong lúc bị táo bón nên buộc phải rặn mạnh để đẩy phân ra ngoài. Bên cạnh đó, thời gian đi đại tiện thường kéo dài hoặc vài ngày mới mắc đại tiện một lần. Thông thường, tình trạng táo bón ở người lớn sẽ kéo dài khoảng 2 – 3 ngày hoặc nặng hơn (tầm 4 – 5 ngày).
Theo các bác sĩ, hiện tượng táo bón do những cặn bã của thức ăn (hay gọi là phân) di chuyển với tốc độ chậm chạp trong ruột già. Quá trình di chuyển càng lâu sẽ khiến phân càng khô cứng do bị hấp thụ nhiều nước. Nếu tình trạng này kéo dài nhiều ngày và nhiều lần có thể cảnh báo bệnh nhân đang gặp một số vấn đề như suy giáp, bệnh đại tràng,…
Những nguyên nhân gây ra chứng táo bón ở người cao tuổi
Ăn ít chất sơ
Nguyên nhân đầu tiên gây ra chứng táo bón ở người cao tuổi phải kể đến là việc thay đổi chế độ ăn. Người cao tuổi thường có xu hướng ăn ít chất xơ hơn do khả năng nhai nuốt và tiêu hóa kém. Vì lượng chất xơ trong khẩu phần ăn giảm nên dễ dàng bị táo bón.
Suy giảm các hoạt động thể chất
Ở người cao tuổi, do rất nhiều lý do như tình trạng sức khỏe không đảm bảo. Bị mắc các bệnh mạn tính như thoái hóa, viêm khớp, loãng xương; các bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường. Các bệnh hô hấp mạn tính như tâm phế mạn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Do thói quen ít hoạt động hoặc thói quen nhịn đại tiện lâu. Việc giảm hoạt động thể chất dẫn tới giảm nhu động ruột, giảm bài tiết dịch ruột gây táo bón.
Đang dùng thuốc đặc trị
Do thuốc đang được sử dụng để điều trị các bệnh mạn tính như thuốc kích thích beta-2 giao cảm. Nhóm thuốc này gây giảm nhu động ruột dẫn đến táo bón.
Bệnh trĩ
Khi bị trĩ, bệnh nhân thường có xu hướng nhịn đi đại tiện vì sợ đau và chảy máu. Khi nhịn đại tiện lâu và nhiều lần sẽ giảm phản xạ đại tiện gây tích trữ phân dẫn đến táo bón. Bệnh nhân càng bị táo bón, đi ngoài càng đau và càng dễ chảy máu. Kết quả là bệnh nhân càng nhịn đi đại tiện và táo bón ngày càng tiến triển thành vòng luẩn quẩn.
Sau các phẫu thuật ổ bụng
Sự giảm nhu động ruột và cảm giác đau khi rặn dẫn đến bệnh nhân khó đại tiện. Kèm theo tình trạng phải ăn thức ăn tinh, ít chất xơ, lượng dịch bù không đủ làm phân khô lại. Có trường hợp sờ thấy thành chuỗi cứng dọc theo khung đại tràng.
Do uống không đủ lượng nước hàng ngày
Việc này có thể do người cao tuổi bị các bệnh mạn tính như suy tim phải hạn chế nước. Nhưng cũng có thể do bệnh nhân bị mắc chứng tiểu đêm. Bị u xơ tiền liệt tuyến nên hạn chế uống nước để đỡ đi tiểu tiện.
Các nguyên nhân khác
Do nhu động đại tràng giảm, các cơ trực tràng và cơ thành bụng yếu nên khả năng tống phân ra bị suy giảm.
Các khối u, polyp của đại trực tràng cũng là nguyên nhân gây táo bón kéo dài.
Do suy tuyến giáp: Các triệu chứng kèm theo thường là mạch chậm và phù niêm. Ăn uống khó tiêu tuy không rõ rệt như ở người trẻ (thường gặp ở người từ 80 tuổi trở lên).
Những nguy cơ khi bị táo bón ở người già
Nguy cơ hay gặp nhất của táo bón dài ngày là bệnh trĩ. Trĩ nội là do sự giãn quá mức của đám rối tĩnh mạch trực tràng. Hậu quả là mỗi lần đi ngoài ra máu tươi trong hoặc sau khi đi ngoài. Đôi khi búi trĩ thòi ra (trĩ ngoại). Không tự lên được mà phải dùng tay đẩy nó lên. Động tác đẩy búi trĩ lên bằng tay rất dễ gây nhiễm khuẩn nguy hiểm. Đặc biệt là nhiễm khuẩn huyết.
Bên cạnh những khó chịu do bệnh táo bón gây ra. Ở người già còn có nhiều nguy cơ khác có thể nguy hại đến tính mạng nếu bị táo bón. Đây là các trường hợp bệnh nhân bị các bệnh tim mạch như suy tim; bệnh mạch vành nên phải hạn chế gắng sức. Nhiều trường hợp rặn nhiều do bị táo bón dẫn đến đột tử do nhồi máu cơ tim. Gắng sức nhiều khi đại tiện cũng có thể làm vỡ các phế nang (đã giãn to). Ở các bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính gây tràn khí màng phổi. Táo bón cũng có thể là yếu tố nguy cơ ở người già có tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, loạn nhịp tim…
Các biện pháp phòng bệnh táo bón
Có nhiều phương pháp đơn giản để dự phòng và điều trị táo bón ở người cao tuổi. Đầu tiên là tập thói quen đi đại tiện vào đúng một giờ nhất định; tốt nhất là vào buổi sáng. Những ngày đầu có thể cứ rèn thói quen đi đại tiện dù có muốn đi hay không.
Tiếp theo là điều chỉnh chế độ ăn uống. Tạo một chế độ ăn đầy đủ về lượng, đảm bảo nhiều chất xơ như rau xanh. Nguồn vitamin từ rau của quả tươi, uống đủ lượng nước theo nhu cầu. Vào buổi sáng, khi dạ dày rỗng. Nên uống nước ấm hoặc nước có pha mật ong để kích thích nhu động ruột. Lượng nước uống có thể nhiều hơn bình thường một chút và không chờ có cảm giác khát mới uống. Do ở người cao tuổi, cảm giác khát có thể bị suy giảm.
Tăng cường các hoạt động thể chất phù hợp với sức khỏe để tăng cường trương lực cơ bụng. Hàng ngày nên tập cơ bụng bằng cách xoa từ hạ sườn phải sang hạ sườn trái xuống hố chậu trái để tăng cường nhu động ruột.
Điều trị tốt các bệnh mạn tính kèm theo hoặc các bệnh là nguyên nhân gây táo bón như suy giáp. Chú ý tới tác dụng phụ gây táo bón của một số loại thuốc như thuốc giãn phế quản.
Luôn giữ cho tinh thần được sảng khoái, vui vẻ, giảm stress.
Cuối cùng, có thể dùng các thuốc nhuận tràng giúp cho việc đại tiện được dễ dàng. Cá biệt có trường hợp táo bón quá nặng phải dùng phương pháp thụt tháo để tống phân ra ngoài.